Thuốc Điều Trị Ung Thư

Thuốc Điều Trị Ung Thư & Những Điều Cần Biết

Thuốc điều trị ung thư đã được biết đến từ 60 năm về trước. Về khái niệm, thuốc chữa bệnh ung thư phải có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư trong khi không làm ảnh hưởng tới những tế bào bình thường. Việc phân biệt giữa tế bào ung thư và tế bào không un thư để thuốc có tác dụng vẫn đang là một vấn đề hết sức nan giải.

Hợn 60 năm qua kể từ khi thuốc điều trị ung thư đầu tiên nitrogen mustard được dùng để trị bệnh ung thư hạch (limphôm), đến nay đã có thêm hàng ngàn thuốc điều trị ung thư ra đời. TSK gứi thiệu đến bạn đọc cơ chế hoạt động và hiệu quả điều trị của các thuốc nà.


KHÁI NIỆM VỀ THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
   
Ung thư cũng được tạo bên bởi rất nhiều tế bào như các cơ quan bình thường trong cơ thể, vì vậy một loại thuốc điều trị ung thư phải có khả năng tiêu diệt những tế bào ung thư mà không ảnh hưởng hoặc ảnh hưởng ít đến tế bào bình thường.
   
Nguyên tắc lớn để tìm ra thuốc trị ung thư là tìm ra sự khác biệt giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường, thuốc sẽ “tấn công” vào sự khác biệt này.
   
Khác biệt đầu tiên được nhận ra là: Từ tế bào ung thư sinh sản rất nhanh còn tế bào bình thường sinh sản chậm hơn. Khai thác sự khác biệt này người ta đã tìm ra một số chất có thể diệt được các tế bào ung thư khi chúng đang sinh sản, tế bào sinh sản càng nhanh càng bị tiêu diệt nhiều. Nhóm thuốc này gọi là cytotoxic agent (thuốc gây độc tế bào). Phương pháp điều trị này gọi là hóa trị.

Tế bào sinh sản bằng cách tự phân đôi thành 2 tế bào (gọi là nguyên phân). Trước khi và trong khi tự phân đôi thành 2 tế bào (gọi là nguyên phân). Trước khi và trong khi tự phân đôi trong tế bào có rất nhiều hoạt động diễn ra; thuốc hóa trị ung thư sẽ cản trở (ức chế) một trong các hoạt động này làm ra cho tế bào không thể phân đôi được hoặc có phân đôi thì cũng thành hai tế bào bất thường rồi tự chết.

KHÓ KHĂN CỦA THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ

Tuy nhiên hóa trị ung thư đã gặp phải ít nhất “3 tảng đá lớn” cản đường phát triển:

- Sinh sản nhanh không phải là đặc tính riêng cho tế bào ung thư, một số tế bào trong cơ thể như tế bào tạo máu ở tủy xương cũng có đặc tính này. Vì vậy hóa trị nếu dùng liều cao hoặc kéo dài nhằm mục đích tiêu diệt ung thư tối đa sẽ gây tác dụng phụ nguy hiểm như giảm bạch cầu đưa đến nhiễm trùng có thể tử vong hoặc giảm tiểu cầu có thể dẫn đến nhiễm trùng có thể tử vong hoặc giảm tiểu cầu có thể dẫn tới xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết não…

- Tế bào ung thư đề kháng với hóa trị

- Theo cơ chế của hóa trị, thuốc chỉ tiêu diệt tế bào trong khối u theo tỉ lệ phần trăm: vì vậy không bao giờ số lượng tế bào của khối u sau hóa trị bằng 0 hay nói cách khác: chỉ dựa vào hóa trị không bao giờ chữa khỏi bệnh ung thư hoàn toàn.

Một số loại ung thư có tế bào tăng sinh nhanh hay chậm tùy thuộc vào một loại nội tiết tố (hormon) của cơ thể. Nếu không có nội tiết tố này tế bào ung thư sẽ không phát triển được.

Như vậy nếu dùng các chất chống lại hoạt động của nội tiết tố này có thể làm khối u ngừng phát triển. Phương pháp điều trị này gọi là điều trị nội tiết.

Các tế bào ung thư tăng sinh rất nhanh lại hay theo dòng máu để đi xa (gọi là di căn) khó bị tiêu diệt, làm tăng sinh mạch máu quanh nó rất nhiều (trong khi đa số các tế bào bình thường phát triển, già đi rồi chết).

Những năm gần đây, sinh học phân tử đã tiến bộ rất nhiều, nhờ vậy người ta có thể biết được sở dĩ các tế bào ung thư có những đặc tính đó là do tế bào ung thư có hệ thống gồm một chuỗi nhiều gen hoạt động theo lối dây chuyền thúc đẩy phát triển của ung thư gọi là oncogenic driver (hệ thống định hướng phát triển ung thư). Khi các hệ thống này bị kích thích (do có một yếu tố nào đó kích thích hoặc do chính gen trong hệ thống đó bị đột biến), chuỗi này sẽ hoạt động rất mạnh mẽ qua từng “mắt xích” để cuối cùng tạo ra nhiều yếu tố kích thích ung thư phát triển.





NGĂN NGỪA UNG THƯ

Mỗi mắt xích trong chuỗi phản ứng (oncogenic driver) này là một mục tiêu quan trọng (target) để tìm ra thuốc trị ung thư tác động lên đó. Phương pháp điều trị này gọi là điều trị đúng mục tiêu.

Một sự khác biệt nữa của tế bào ung thư so với tế bào bình thường là tế bào ung thư chỉ tăng sinh mạch máu. Các thí nghiệm cho thấy không có sự tăng sinh mạch máu thì một tế bào ung thư không thể nào phát triển thành một khối bướu lớn hơn 2mm! Các thuốc cản trở sự sinh mạch còn gọi là thuốc cản trở chống sinh mạch sẽ làm khối u không phát triển, đây là phương pháp điều trị chống sinh mạch. Điểm đặc biệt của thuốc chống sinh mạch là không cần tác động lên tế bào ung thư, chỉ bằng cách làm ngưng sự sinh mạch, khối u sẽ ngừng phát triển.

Tế bào ung thư cũng là tế bào của chính cơ thể nhưng đã bị đột biến trong gen khiến chúng trở thành tế bào bất thường. Như vậy, đối với cơ thể chúng cũng là tế bào lạ. Tất cả các tế bào là trong cơ thể đều bị hệ thống miễn dịch của cơ thể phát hiện và loại trừ qua một chuỗi đáp ứng sinh học thông qua một số tế bào của hệ thống miễn dịch và qua nhiều hóa chất trung gian. Riêng các tế bào ung thư không bị hệ thống miễn dịch trong cơ thể phát hiện và loại trừ, vì làm hãm hại chuỗi đáp ứng miễn dịch của cơ thể bằng cách cản trở hoạt động tại một số điểm đặc biệt của chuỗi này, các điểm đặc biệt này gọi là trạm kiểm soát hoạt động miễn dịch và làm ngưng trệ hoạt động của chuỗi này. Dùng một loại thuốc thuộc loại kháng thể (mAb) để chống lại hoạt động của tế bào ung thư tại trạm soát miễn dịch này là một phương pháp điều trị rất mới gọi là điều trị miễn dịch.